Bảo vệ chức năng thận bắt đầu từ những thói quen thường ngày

Thận là cơ quan đóng vai trò trọng yếu trong việc lọc máu, điều hòa huyết áp, cân bằng nước – điện giải và đào thải độc tố. Tuy nhiên, trong nhịp sống hiện đại, thận phải chịu nhiều áp lực do chế độ ăn uống thiếu cân bằng, lối sống ít vận động, sử dụng thuốc bừa bãi và căng thẳng kéo dài. Những tổn thương ở thận thường tiến triển âm thầm, chỉ được phát hiện khi đã ở giai đoạn muộn. Việc duy trì các thói quen sống lành mạnh ngay từ hiện tại có thể tạo ra sự khác biệt lớn, giúp bảo vệ chức năng thận và tăng cường sức khỏe toàn thân.

Uống nước hợp lý để duy trì chức năng lọc của thận

Nước chiếm phần lớn trong cơ thể và đóng vai trò thiết yếu đối với quá trình lọc máu của thận. Uống đủ nước giúp hòa tan độc tố, vận chuyển chất dinh dưỡng và duy trì thể tích tuần hoàn. Ngược lại, thiếu nước khiến nồng độ chất thải trong máu tăng cao, dễ dẫn đến hình thành sỏi thận hoặc nhiễm khuẩn đường tiểu.

Lượng nước khuyến nghị trung bình cho người trưởng thành là 1,5 – 2 lít mỗi ngày, tùy thuộc vào cân nặng, mức độ vận động và điều kiện thời tiết. Cần ưu tiên nước lọc hoặc nước khoáng tự nhiên, hạn chế sử dụng đồ uống có cồn, nước ngọt có gas và cà phê vì các loại thức uống này có thể gây mất nước và tăng gánh nặng cho thận.

Hạn chế muối và thực phẩm chế biến sẵn

Chế độ ăn nhiều muối là một trong những nguyên nhân phổ biến gây tăng huyết áp – yếu tố nguy cơ hàng đầu của bệnh thận mạn. Khi hấp thu quá nhiều natri, cơ thể phải giữ nước để cân bằng, dẫn đến tăng thể tích máu và tăng áp lực lọc tại cầu thận. Tình trạng này kéo dài khiến cấu trúc thận bị tổn thương không hồi phục.

Do đó, nên giới hạn lượng muối tiêu thụ hàng ngày dưới 5g (tương đương một muỗng cà phê). Người dân nên giảm dần muối trong nấu nướng, hạn chế các loại nước chấm, đồ hộp, thực phẩm chế biến sẵn và đồ ăn nhanh. Thay vào đó, nên sử dụng các loại gia vị tự nhiên như chanh, tỏi, rau thơm để tạo vị cho món ăn, đồng thời bổ sung rau xanh, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt để cân bằng điện giải và cung cấp chất xơ.

Kiểm soát huyết áp và đường huyết ổn định

Tăng huyết áp và đái tháo đường được xem là “bộ đôi” nguyên nhân hàng đầu gây suy thận mạn. Khi đường huyết hoặc huyết áp duy trì ở mức cao trong thời gian dài, các mạch máu nhỏ trong thận bị tổn thương, làm giảm khả năng lọc chất thải và điều hòa dịch thể.

Để phòng ngừa tổn thương thận, cần duy trì huyết áp dưới 130/80 mmHg và chỉ số HbA1c ở mức <7%. Việc kiểm soát được thực hiện thông qua chế độ ăn uống lành mạnh, tập luyện đều đặn, tránh stress, đồng thời tuân thủ điều trị nếu đang sử dụng thuốc hạ áp hoặc thuốc kiểm soát đường huyết. Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm bất thường để điều chỉnh kịp thời.

Tránh lạm dụng thuốc và thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc

Việc sử dụng thuốc giảm đau, thuốc kháng viêm hoặc các thực phẩm chức năng không được kiểm định là nguyên nhân tiềm ẩn gây tổn thương thận cấp và mạn. Một số loại thuốc giảm đau thuộc nhóm NSAID (như ibuprofen, naproxen) có thể làm giảm lưu lượng máu đến thận, dẫn đến suy thận nếu dùng kéo dài.

Người bệnh chỉ nên sử dụng thuốc khi có chỉ định và hướng dẫn của bác sĩ. Trong trường hợp phải điều trị dài hạn, cần được theo dõi định kỳ chức năng thận để đảm bảo an toàn. Việc sử dụng thực phẩm chức năng cũng cần thận trọng, tránh các sản phẩm có thành phần không rõ ràng, chứa kim loại nặng hoặc thảo dược không được kiểm chứng khoa học.

Duy trì cân nặng hợp lý và tăng cường vận động

Thừa cân và béo phì khiến thận phải hoạt động nhiều hơn để lọc máu, đồng thời làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường, tăng huyết áp và rối loạn lipid máu – những yếu tố thúc đẩy bệnh thận. Việc duy trì cân nặng hợp lý giúp giảm gánh nặng cho thận và cải thiện sức khỏe toàn thân.

Tổ chức Y tế Thế giới khuyến nghị nên duy trì chỉ số khối cơ thể (BMI) trong khoảng 18,5 – 23,0 và thực hiện ít nhất 150 phút hoạt động thể lực vừa phải mỗi tuần. Các hình thức vận động như đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe hoặc yoga đều mang lại lợi ích cho hệ tim mạch và thận. Tuy nhiên, cần tránh tập luyện quá mức vì có thể gây mất nước hoặc tăng acid uric, dẫn đến sỏi thận.

Ăn uống cân đối, hạn chế đạm động vật và tăng rau xanh

Chế độ ăn giàu đạm động vật, đặc biệt là thịt đỏ, khiến thận phải tăng cường lọc các sản phẩm chuyển hóa như ure và creatinin. Nếu kéo dài, tình trạng này làm giảm dần chức năng lọc của thận.

Do đó, người trưởng thành nên duy trì lượng đạm vừa phải, kết hợp đạm thực vật từ đậu nành, đậu xanh, hạt ngũ cốc. Tăng cường rau xanh, trái cây tươi, đặc biệt là nhóm thực phẩm giàu chất chống oxy hóa như rau cải, quả mọng, cam và táo để giúp giảm viêm và bảo vệ tế bào thận. Hạn chế thực phẩm nhiều dầu mỡ, chiên rán, đồ ăn cháy xém hoặc nước hầm xương đặc vì chứa nhiều purin và phospho.

Tránh thuốc lá, rượu bia và chất kích thích

Nicotine trong thuốc lá làm co hẹp mạch máu, giảm lượng máu nuôi thận và thúc đẩy xơ vữa động mạch. Trong khi đó, rượu bia làm rối loạn cân bằng điện giải, tăng huyết áp và gây mất nước. Việc loại bỏ hoặc giảm dần các chất kích thích không chỉ giúp bảo vệ thận mà còn cải thiện chức năng tim mạch, gan và hệ thần kinh.

Khám sức khỏe định kỳ để phát hiện sớm tổn thương thận

Tổn thương thận thường tiến triển âm thầm, do đó việc tầm soát định kỳ là cần thiết để phát hiện sớm. Các xét nghiệm cơ bản bao gồm:

• Định lượng creatinin máu và eGFR để đánh giá chức năng lọc cầu thận.
• Đo vi lượng albumin trong nước tiểu nhằm phát hiện sớm tổn thương vi mạch.
• Theo dõi huyết áp, mỡ máu, đường huyết nhằm kiểm soát các yếu tố nguy cơ đi kèm.

Phát hiện sớm giúp điều trị kịp thời, ngăn ngừa tiến triển đến suy thận mạn giai đoạn cuối.

Chăm sóc thận không đòi hỏi các biện pháp phức tạp mà bắt đầu từ những thói quen nhỏ nhưng bền bỉ trong đời sống hàng ngày. Duy trì lượng nước hợp lý, giảm muối, kiểm soát huyết áp – đường huyết, tránh lạm dụng thuốc, tăng cường vận động và kiểm tra sức khỏe định kỳ là nền tảng vững chắc để bảo vệ chức năng thận. Sự chủ động trong việc xây dựng lối sống lành mạnh hôm nay chính là khoản đầu tư quý giá cho sức khỏe bền vững mai sau.