Bệnh lý chuyển hóa tại Việt Nam và chia sẻ từ chuyên gia
Bệnh lý chuyển hóa, gồm các rối loạn như đái tháo đường, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, là nhóm bệnh lý liên quan đến sự mất cân bằng chuyển hóa trong cơ thể. Việc nhận diện và chăm sóc sức khỏe từ sớm là rất quan trọng để duy trì một cuộc sống khỏe mạnh.
Bệnh lý chuyển hóa bắt nguồn từ những rối loạn chuyển hóa bên trong cơ thể (Ảnh: Sưu tầm)
Tổng quan về bệnh lý chuyển hóa
Các bệnh lý chuyển hóa thường gặp bao gồm:
- Béo phì: Tình trạng mỡ thừa tích tụ gây ra các vấn đề về sức khỏe, đặc biệt là bệnh tim mạch và đái tháo đường.
- Tăng huyết áp: Là huyết áp cao hơn mức bình thường, dễ dẫn đến đột quỵ và các bệnh lý tim mạch.
- Rối loạn lipid máu: Mức cholesterol và triglyceride cao trong máu có thể gây ra các bệnh lý về tim mạch và mạch máu.
- Kháng insulin và đái tháo đường type 2: Khó khăn trong việc điều chỉnh đường huyết, dẫn đến các biến chứng nghiêm trọng như bệnh tim và suy thận.
Hội chứng chuyển hóa là sự kết hợp của một số yếu tố nguy cơ, bao gồm béo phì, tăng huyết áp, rối loạn lipid máu và kháng insulin. Đây là dấu hiệu cảnh báo sớm cho các bệnh lý chuyển hóa và cần được phát hiện kịp thời.
Thực trạng tại Việt Nam
Bệnh chuyển hóa gia tăng nhanh ở các thành phố lớn như Hà Nội và TP Hồ Chí Minh với hơn 36% người trưởng thành mắc hội chứng chuyển hóa. Trong đó, tỷ lệ mắc ở phụ nữ cao hơn so với nam giới (40% so với 32%), theo số liệu từ Trung tâm Kiểm soát Bệnh tật – Sở Y tế TP Hồ Chí Minh.
Nhóm tuổi từ 40 trở lên ghi nhận sự gia tăng nhanh nhất, làm tăng nguy cơ mắc bệnh lý chuyển hóa, tim mạch và đái tháo đường. Điều này đặt ra yêu cầu cấp thiết cho hệ thống y tế trong việc tăng cường sàng lọc và can thiệp sớm. Các bệnh viện công lập tuyến đầu đã triển khai nhiều nghiên cứu và hội nghị nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về các bệnh lý chuyển hóa và nội tiết. Các chương trình này giúp giảm nguy cơ bệnh lý chuyển hóa, đồng thời giảm tỷ lệ biến chứng, nhờ vào các biện pháp phòng ngừa và điều trị kịp thời.
Các yếu tố nguy cơ phổ biến bao gồm:
- Béo phì: 72% người có chỉ số BMI ≥30 gặp các vấn đề về chuyển hóa.
- Tuổi tác: Các bệnh lý chuyển hóa gia tăng theo độ tuổi, đặc biệt rõ rệt từ độ tuổi ngoài 40.
- Tiền sử gia đình: Những người có người thân mắc bệnh tim mạch, tiểu đường hoặc huyết áp cao có nguy cơ mắc bệnh chuyển hóa cao hơn.
- Lối sống ít vận động và chế độ ăn uống không lành mạnh: Dẫn đến tăng nguy cơ mắc bệnh lý chuyển hóa.
Triệu chứng sớm của bệnh lý chuyển hóa:
- Đái tháo đường: Khát nước, đi tiểu nhiều, mờ mắt, mệt mỏi.
- Tăng huyết áp: Đau đầu, hoa mắt, chóng mặt.
- Rối loạn lipid máu: Mệt mỏi, đau ngực, khó thở.
- Béo phì: Mỡ bụng tăng, mệt mỏi, giảm khả năng vận động.
Việt Nam có người béo phì tăng nhanh nhất Châu Á (Ảnh: VNExpress)
Góc nhìn từ chuyên gia
PGS.TS. Phạm Nguyên Sơn, Giám đốc Prime Medical Care khuyến cáo rằng việc phát hiện sớm và kiểm soát các yếu tố nguy cơ có thể ngăn chặn sự phát triển của đái tháo đường và giảm nguy cơ tử vong do các bệnh lý tim mạch. Tuy nhiên, nhiều người dân vẫn chưa nhận thức đúng mức về bệnh lý chuyển hóa, mặc dù hơn 30% dân số trưởng thành mắc phải.
PGS.TS Phạm Nguyên Sơn chia sẻ về nguy cơ của bệnh lý chuyển hóa
Cách phòng ngừa bệnh lý chuyển hóa
Bệnh lý chuyển hóa diễn ra lặng lẽ bên trong cơ thể nhưng có thể phòng ngừa được. Dưới đây là các biện pháp phòng ngừa hiệu quả đến từ chuyên gia của Prime Medical Care.
Kiểm soát cân nặng
Việc kiểm soát cân nặng sẽ làm giảm nguy cơ mỡ xấu tích tụ trong nội tạng, giảm lipid trong máu. Kiểm soát cân nặng là cần thiết để phòng tránh các bệnh lý chuyển hóa và có cuộc sống khỏe mạnh. Để kiểm soát cân nặng hiệu quả:
- Giữ BMI ở mức dưới 23.
- Thực hiện chế độ ăn lành mạnh, giàu rau xanh, giảm muối và chất béo bão hòa.
Kiểm soát cân nặng ở mức BMI cho phép giảm nguy cơ bệnh lý chuyển hóa
Tăng cường vận động thể chất
Các bài tập thể chất đem lại hiệu quả cao trong phòng ngừa và điều trị bệnh lý chuyển hóa. Các bài tập nên phù hợp với thể trạng mỗi người và tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi thực hiện.
Một số bài tập hiệu quả gồm:
- Đi bộ ít nhất 30 phút/ngày, 5 ngày/tuần.
- Kết hợp các bài tập sức bền như chạy bộ nhằm cải thiện chức năng tim mạch.
- Các bài tập gym, cardior, yoga phù hợp.
Sàng lọc định kỳ
Khám sức khỏe định kỳ là cách hiệu quả nhất để phát hiện các dấu hiệu bệnh lý chuyển hóa sớm. Các phương pháp sàng lọc phổ biến bao gồm:
- Khám lâm sàng: Đo vòng eo và các chỉ số BMI để đánh giá mức độ béo phì.
- Xét nghiệm máu: Kiểm tra các chỉ số đường huyết, cholesterol, và triglyceride.
- Siêu âm hoặc CT: Đánh giá mỡ nội tạng và phát hiện sớm các vấn đề gan nhiễm mỡ hoặc biến chứng tiềm ẩn.
- Đo huyết áp: Giúp theo dõi tình trạng tăng huyết áp.
Thăm khám định kỳ giúp phát hiện các dấu hiệu sớm của bệnh lý chuyển hóa
Như vậy, bệnh lý chuyển hóa có thể phòng ngừa hiệu quả bằng cách kiểm soát cân nặng, duy trì chế độ ăn uống lành mạnh và luyện tập thể dục thường xuyên. Sàng lọc sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm và điều trị kịp thời, từ đó, giảm thiểu nguy cơ biến chứng nghiêm trọng.
Prime Medical Care (PMC) hiểu rõ tầm quan trọng của việc phát hiện sớm những nguy cơ tiềm ẩn cho sức khỏe. Với chương trình chăm sóc sức khỏe trọn đời được thiết kế riêng cho từng cá thể, PMC cung cấp dịch vụ thăm khám sức khỏe định kỳ và đồng hành cùng các bác sĩ, chuyên gia và Hội đồng chuyên môn để phát hiện kịp thời các yếu tố nguy cơ, bảo vệ sức khỏe lâu dài.
