Đừng để trái tim “gục ngã” khi tập luyện: Cảnh báo đột tử do ngừng tim 

Những năm gần đây, tình trạng đột tử khi tham gia các hoạt động thể thao sức bền như marathon, trekking hoặc đạp xe đường dài có xu hướng gia tăng đáng kể. Dù mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, việc gắng sức quá mức hoặc bỏ qua đánh giá sức khỏe trước tập luyện có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng.

Theo một nghiên cứu đăng trên Resuscitation, trong giai đoạn từ năm 2011 đến 2019 tại Nhật Bản, đã ghi nhận 69 trường hợp ngừng tim đột ngột trong số hơn 4,1 triệu người tham gia 516 cuộc thi marathon, tương đương tỷ lệ 1,7 ca trên 100.000 người tham gia. Đáng chú ý, phần lớn các trường hợp này xảy ra ở nam giới.

Các chuyên gia y tế nhận định rằng, không ít người có thể đang mang trong mình những yếu tố nguy cơ tiềm ẩn mà bản thân không hay biết. Đặc biệt, tình trạng ngừng tim đột ngột – nguyên nhân chính dẫn đến đột tử trong thể thao – thường không có triệu chứng báo trước. Biến cố này chỉ bộc lộ khi cơ thể bị đặt vào trạng thái gắng sức cực độ, khiến người bệnh không có cơ hội can thiệp kịp thời.

Nguyên nhân thường gặp dẫn đến ngừng tim đột ngột khi vận động

Ngừng tim đột ngột (Sudden Cardiac Arrest – SCA) là một hiện tượng xảy ra khi tim đột ngột mất khả năng co bóp hiệu quả, làm ngừng tuần hoàn máu đến các cơ quan thiết yếu, đặc biệt là não. Nếu không được cấp cứu trong vòng vài phút đầu tiên, nguy cơ tử vong rất cao. 

Theo số liệu từ Hiệp hội Tim mạch Hoa Kỳ (AHA), mỗi năm tại Mỹ ghi nhận khoảng 356.000 ca ngừng tim ngoài bệnh viện, trong đó tỷ lệ sống sót chỉ khoảng 10%. Riêng trong các hoạt động thể thao mang tính thi đấu hoặc luyện tập cường độ cao, tỷ lệ ngừng tim đột ngột chiếm từ 1,5–2 trường hợp trên 100.000 vận động viên mỗi năm. Mặc dù con số này tương đối thấp, nhưng hậu quả để lại thường rất nặng nề, đặc biệt khi sự cố xảy ra ở nơi thiếu thiết bị cấp cứu hoặc không có người hỗ trợ kịp thời.

Nguyên nhân sâu xa của ngừng tim đột ngột ở người tập luyện cường độ cao rất đa dạng. Nhiều trường hợp là do bệnh lý tim mạch chưa từng được chẩn đoán, như:

Đối tượng có nguy cơ cao và các dấu hiệu cần lưu ý

Đột tử do tim trong thể thao có thể xảy ra ở bất kỳ ai, do nhiều nguyên nhân, trong đó nổi bật nhất là các bệnh lý tim mạch chưa được phát hiện trước đó. Tùy theo nhóm tuổi và thể trạng, nguyên nhân có thể khác nhau.

• Người trên 35 tuổi, đặc biệt là nam giới, có yếu tố nguy cơ tim mạch như: tăng huyết áp, rối loạn lipid máu, đái tháo đường, hút thuốc lá hoặc tiền sử bệnh tim trong gia đình.
• Người trẻ từng ngất xỉu khi tập luyện, cảm thấy hồi hộp, đau ngực, khó thở không rõ nguyên nhân khi vận động ở cường độ trung bình đến cao.
• Người mắc chứng rối loạn nhịp tim: Xuất phát từ các nguyên nhân như rối loạn điện giải, dùng thuốc kích thích (doping), mất nước nặng, hoặc căng thẳng thần kinh trước khi thi đấu.

Ngoài ra, những người đang hồi phục sau chấn thương, sau COVID-19, hoặc vừa quay lại luyện tập sau thời gian dài nghỉ ngơi cũng cần đánh giá lại thể trạng để đảm bảo cơ thể có thể tiếp nhận lượng vận động tăng dần mà không gặp rủi ro.giá lại thể trạng để đảm bảo cơ thể có thể tiếp nhận lượng vận động tăng dần mà không gặp rủi ro.

Làm thế nào để phòng tránh?

Trước khi bắt đầu bất kỳ hình thức vận động nào, đặc biệt là vận động cường độ cao, việc khám sức khỏe tổng quát là bước không thể thiếu. Trong đó, điện tâm đồ là công cụ đơn giản nhưng hiệu quả trong phát hiện rối loạn nhịp tim, còn siêu âm tim giúp đánh giá cấu trúc, chức năng tim, phát hiện sớm bệnh cơ tim phì đại – một nguyên nhân phổ biến gây đột tử ở người trẻ chơi thể thao.

Bên cạnh đó, test gắng sức (treadmill test) giúp mô phỏng quá trình vận động trong môi trường kiểm soát nhằm quan sát hoạt động của tim khi cơ thể làm việc. Việc kết hợp thêm các xét nghiệm máu nhằm đánh giá mỡ máu, đường huyết, điện giải cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phát hiện sớm các yếu tố nguy cơ liên quan đến chuyển hóa và tuần hoàn.

Song song với kiểm tra y tế, chế độ dinh dưỡng hợp lý và bổ sung đủ nước đóng vai trò quan trọng. Việc cung cấp đủ nước và điện giải trong quá trình tập luyện, nhất là với các môn kéo dài hoặc dưới thời tiết khắc nghiệt, góp phần ổn định điện học tim. Bên cạnh đó, việc nhận biết sớm các dấu hiệu cảnh báo như đau ngực, choáng váng, hồi hộp, khó thở bất thường… sẽ giúp can thiệp kịp thời, giảm thiểu rủi ro đáng tiếc.

Cuối cùng, tại các môi trường thi đấu hay câu lạc bộ thể thao, việc trang bị máy sốc tim tự động (AED) và có người được đào tạo bài bản về sơ cứu ngừng tim sẽ giúp tăng khả năng phản ứng nhanh, bảo vệ an toàn cho vận động viên trong những tình huống khẩn cấp.

Tập luyện thể thao là chìa khóa cho một cơ thể khỏe mạnh và một trái tim bền bỉ. Tuy nhiên, để hành trình rèn luyện ấy trở nên an toàn và bền vững, mỗi người cần lắng nghe cơ thể mình, trang bị kiến thức cần thiết và chủ động kiểm tra sức khỏe định kỳ. Đột tử khi vận động là điều có thể phòng tránh nếu ta không xem nhẹ những dấu hiệu cảnh báo dù là nhỏ nhất.

Để biết thêm thông tin chi tiết về đặt lịch khám, Quý Khách hàng vui lòng liên hệ: