Liên hệ giữa bệnh tim mạch và nguy cơ đột quỵ

Bệnh tim mạch và đột quỵ là hai trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu. Dù là nhồi máu cơ tim hay đột quỵ não, cả hai đều có chung nền tảng từ hệ tim mạch bị tổn thương. Việc hiểu rõ mối liên hệ giữa các bệnh lý tim mạch, đặc biệt là rung nhĩ, tắc mạch não và nhồi máu não, với nguy cơ đột quỵ không chỉ giúp phát hiện sớm mà còn mở ra hướng phòng ngừa chủ động và hiệu quả hơn.

Tim mạch và đột quỵ: Vì sao không thể xem nhẹ?

Hệ tim mạch và não bộ có mối liên hệ sinh lý chặt chẽ thông qua hệ thống mạch máu nuôi dưỡng. Một rối loạn tại tim như rối loạn nhịp, hình thành huyết khối trong tim, hoặc tổn thương mạch vành đều có thể gây ra những hệ quả nghiêm trọng tại não. Đột quỵ là kết quả của sự gián đoạn dòng máu lên não, khiến các tế bào não chết nhanh chóng chỉ trong vài phút nếu không được can thiệp kịp thời.

Theo thống kê từ Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), đột quỵ là nguyên nhân gây tử vong đứng thứ hai toàn cầu, trong đó phần lớn các trường hợp liên quan đến bệnh lý tim mạch nền như tăng huyết áp, rung nhĩ, xơ vữa động mạch, và nhồi máu cơ tim.

Rung nhĩ và nguy cơ hình thành huyết khối gây đột quỵ

Rung nhĩ là rối loạn nhịp tim phổ biến, trong đó các buồng nhĩ của tim co bóp không đồng bộ. Điều này làm ứ đọng máu trong tâm nhĩ và tạo điều kiện hình thành cục máu đông. Khi cục máu này di chuyển theo dòng máu và lên não, nó có thể gây tắc nghẽn động mạch não, dẫn đến đột quỵ thiếu máu cục bộ. Người bị rung nhĩ có nguy cơ đột quỵ cao gấp 5 lần người bình thường.

Đáng chú ý, không phải ai bị rung nhĩ cũng có triệu chứng rõ ràng. Nhiều trường hợp chỉ được phát hiện khi đã xảy ra tai biến mạch máu não, vì vậy việc tầm soát nhịp tim định kỳ đóng vai trò cực kỳ quan trọng.

Nhồi máu cơ tim và hệ lụy lên tuần hoàn não

Nhồi máu cơ tim xảy ra khi một phần cơ tim bị tổn thương do thiếu máu nuôi cấp tính, thường do tắc nghẽn mạch vành. Trong giai đoạn cấp, tim bị suy giảm chức năng bơm máu, làm giảm lượng máu lên não và các cơ quan khác. Điều này có thể dẫn đến đột quỵ tạm thời hoặc kéo dài, đặc biệt ở người cao tuổi hoặc có sẵn bệnh lý mạch máu não.

​​

Ngoài ra, trong quá trình phục hồi sau nhồi máu cơ tim, nếu người bệnh không được dùng thuốc kháng đông hoặc kiểm soát huyết áp, cholesterol đúng cách, nguy cơ hình thành huyết khối và đột quỵ vẫn luôn hiện hữu.

Tắc mạch não và nhồi máu não: Hệ quả cuối cùng của rối loạn tim mạch

Tắc mạch não là hiện tượng cục máu đông hoặc mảng xơ vữa di chuyển từ nơi khác – thường là tim hoặc động mạch cảnh – lên não, gây ra hiện tượng thiếu máu cục bộ. Nếu vùng não không được cung cấp máu trong vài phút, các tế bào não bắt đầu hoại tử, dẫn tới nhồi máu não.

Nhồi máu não chiếm tới 80% các trường hợp đột quỵ, trong đó nhiều ca bắt nguồn từ biến chứng của bệnh tim mạch không được kiểm soát tốt. Vì vậy, đừng chỉ điều trị triệu chứng thần kinh sau đột quỵ, mà hãy quản lý cả gốc rễ tim mạch từ sớm.

Phòng ngừa đột quỵ từ trái tim khỏe mạnh

Cách hiệu quả nhất để giảm nguy cơ đột quỵ chính là kiểm soát tốt các yếu tố nguy cơ tim mạch. Điều này bao gồm:

• Khám tim mạch định kỳ để phát hiện sớm rung nhĩ, tăng huyết áp, xơ vữa động mạch.
• Sử dụng thuốc kháng đông đúng chỉ định ở bệnh nhân có rung nhĩ hoặc có tiền sử đột quỵ.
• Kiểm soát huyết áp, đường huyết, cholesterol bằng chế độ ăn và thuốc điều trị.
• Bỏ thuốc lá, hạn chế rượu bia và duy trì hoạt động thể chất đều đặn.

Đặc biệt, người trên 40 tuổi hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch nên thực hiện tầm soát đột quỵ định kỳ, bao gồm đo điện tim (ECG), siêu âm tim, siêu âm mạch cảnh và MRI sọ não khi có chỉ định.

Kết luận

Mối liên hệ giữa bệnh tim mạch và đột quỵ không chỉ là tương quan y học đơn thuần, mà còn là lời cảnh báo cho mọi người về sự cần thiết của việc kiểm soát sức khỏe tim mạch. Chủ động tầm soát, điều trị kịp thời các rối loạn nhịp tim, tăng huyết áp hay rối loạn lipid máu sẽ là nền tảng vững chắc để bảo vệ não bộ khỏi những cơn đột quỵ bất ngờ, đôi khi không có cơ hội thứ hai.