Tầm soát ung thư tiền liệt tuyến – Bước quan trọng bảo vệ sức khỏe nam giới

Ung thư tiền liệt tuyến là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất ở nam giới, đặc biệt ở nhóm tuổi trên 50. Trong giai đoạn đầu, bệnh thường tiến triển âm thầm, không có triệu chứng rõ ràng, khiến nhiều người chỉ phát hiện khi đã ở giai đoạn muộn. Tuy nhiên, nếu được tầm soát định kỳ, ung thư tiền liệt tuyến có thể được phát hiện sớm, giúp tăng khả năng điều trị khỏi, bảo tồn chức năng sinh lý và nâng cao chất lượng sống.

Tiền liệt tuyến và vai trò của cơ quan này

Tiền liệt tuyến (prostate) là tuyến sinh dục phụ chỉ có ở nam giới, nằm ngay dưới bàng quang, bao quanh niệu đạo. Cơ quan này có nhiệm vụ sản xuất một phần tinh dịch giúp nuôi dưỡng và vận chuyển tinh trùng. Khi nam giới lớn tuổi, tuyến tiền liệt có xu hướng phì đại hoặc phát triển bất thường, gây ra nhiều rối loạn về tiểu tiện, đôi khi là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý ác tính.

Ung thư tiền liệt tuyến là gì?

Ung thư tiền liệt tuyến xảy ra khi các tế bào trong tuyến này phát triển mất kiểm soát và hình thành khối u. Trong nhiều trường hợp, khối u phát triển chậm và không gây triệu chứng trong thời gian dài; tuy nhiên, một số dạng có thể tiến triển nhanh, di căn sang xương hoặc các cơ quan khác.

Bệnh thường gặp ở nam giới trung niên và cao tuổi, đặc biệt là sau 50 tuổi. Dù nguyên nhân chính xác chưa được xác định, các yếu tố như tuổi tác, di truyền, chế độ ăn nhiều chất béo, béo phì và nồng độ hormone testosterone cao được xem là những yếu tố nguy cơ quan trọng.

Vì sao cần tầm soát ung thư tiền liệt tuyến?

Ung thư tiền liệt tuyến có tiên lượng tốt nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm, khi khối u còn khu trú trong tuyến. Ở giai đoạn này, việc điều trị thường đơn giản, ít xâm lấn và hiệu quả cao. Ngược lại, khi bệnh đã di căn, khả năng kiểm soát giảm đáng kể và điều trị trở nên phức tạp.

Tầm soát giúp:

• Phát hiện sớm các bất thường ở tuyến tiền liệt trước khi xuất hiện triệu chứng.
• Phân loại nguy cơ và theo dõi tiến triển ở những người có yếu tố nguy cơ cao.
• Lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp, giảm thiểu biến chứng và bảo tồn chức năng sinh lý.

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS), nam giới bắt đầu tầm soát từ 50 tuổi hoặc sớm hơn nếu có tiền sử gia đình mắc bệnh ung thư tiền liệt tuyến hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao.

Các phương pháp tầm soát ung thư tiền liệt tuyến

1. Xét nghiệm PSA (Prostate Specific Antigen)

Đây là xét nghiệm cơ bản và phổ biến nhất trong tầm soát ung thư tiền liệt tuyến. PSA là một loại protein do tế bào tuyến tiền liệt tiết ra, có thể tăng cao trong máu khi có sự rối loạn hoặc khối u tại cơ quan này.

Mức PSA bình thường thường dưới 4 ng/mL. Tuy nhiên, giá trị này chỉ mang tính tham khảo, vì PSA có thể tăng nhẹ trong các trường hợp phì đại lành tính hoặc viêm tuyến tiền liệt. Do đó, việc đánh giá cần dựa trên xu hướng tăng PSA theo thời gian, kết hợp với các xét nghiệm khác để xác định chính xác nguy cơ ung thư.

2. Thăm khám trực tràng (DRE – Digital Rectal Examination)

Bác sĩ sử dụng ngón tay đeo găng để kiểm tra tuyến tiền liệt qua trực tràng, nhằm đánh giá kích thước, mật độ và sự hiện diện của khối bất thường. Phương pháp này tuy đơn giản nhưng vẫn rất hữu ích, đặc biệt khi kết hợp cùng xét nghiệm PSA.

3. Siêu âm hoặc MRI tuyến tiền liệt

Siêu âm qua trực tràng giúp quan sát cấu trúc tuyến, phát hiện vùng nghi ngờ tổn thương. Trong trường hợp PSA tăng hoặc nghi ngờ khối u, chụp cộng hưởng từ (MRI) được chỉ định để xác định vị trí và mức độ lan rộng của tổn thương, hỗ trợ quyết định sinh thiết.

4. Sinh thiết tuyến tiền liệt

Nếu các kết quả trên cho thấy nguy cơ cao, bác sĩ sẽ chỉ định sinh thiết để lấy mẫu mô xét nghiệm dưới kính hiển vi. Đây là tiêu chuẩn vàng để chẩn đoán xác định ung thư.

Ai nên tầm soát định kỳ?

Không phải tất cả nam giới đều cần tầm soát sớm, nhưng những nhóm dưới đây được khuyến cáo nên thực hiện thường xuyên hơn:

• Nam giới trên 50 tuổi.
• Người có cha, anh trai hoặc người thân nam giới mắc ung thư tiền liệt tuyến.
• Người da màu, đặc biệt là người gốc Phi.
• Nam giới có tiền sử phì đại tuyến tiền liệt hoặc rối loạn tiểu tiện kéo dài.

Việc tầm soát cần được thảo luận với bác sĩ chuyên khoa tiết niệu hoặc ung bướu để lựa chọn thời điểm và phương pháp phù hợp, tránh lạm dụng xét nghiệm hoặc sinh thiết không cần thiết.

Lợi ích của việc phát hiện sớm

Khi ung thư tiền liệt tuyến được phát hiện ở giai đoạn đầu, tỷ lệ sống sau 5 năm có thể đạt trên 95%. Bệnh nhân được lựa chọn điều trị bằng các phương pháp ít xâm lấn hơn như phẫu thuật cắt u, xạ trị khu trú hoặc theo dõi chủ động (active surveillance). Phát hiện sớm còn giúp bảo tồn chức năng sinh lý, tránh rối loạn tiểu tiện – vấn đề ảnh hưởng lớn đến chất lượng sống nam giới.

Biện pháp phòng ngừa hỗ trợ

Mặc dù không thể phòng ngừa tuyệt đối, việc duy trì lối sống lành mạnh giúp giảm đáng kể nguy cơ mắc ung thư tiền liệt tuyến:

• Duy trì cân nặng hợp lý, tránh béo phì.
• Tăng cường rau xanh, cà chua, đậu nành – các thực phẩm chứa chất chống oxy hóa lycopene và isoflavone.
• Hạn chế thịt đỏ, thực phẩm chế biến sẵn và đồ chiên rán nhiều dầu mỡ.
• Tập thể dục thường xuyên, ít nhất 150 phút mỗi tuần.
• Khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt là khi có rối loạn tiểu tiện hoặc đau vùng hạ vị.

Ung thư tiền liệt tuyến là bệnh lý phổ biến nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát hiệu quả nếu được phát hiện sớm. Việc tầm soát định kỳ giúp phát hiện những thay đổi bất thường ở tuyến tiền liệt trước khi tiến triển thành ung thư, từ đó mang lại cơ hội điều trị tối ưu và bảo tồn chức năng sinh lý. Nam giới, đặc biệt sau tuổi 50, nên chủ động thảo luận với bác sĩ để xây dựng kế hoạch tầm soát phù hợp, góp phần bảo vệ sức khỏe và chất lượng sống lâu dài.

Phòng khám đa khoa Prime
Hotline: 1900 1996
Địa chỉ: Số 2C Trần Thánh Tông, Hai Bà Trưng, Hà Nội
Website: www.pmc-healthclub.com
Fanpage: Prime Medical Care